Wiskunde bij de les – 3 – Doe eens een Pietenexamen

In 1974 kwam ik te werken in Waddinxveen. We hadden zes lokalen in een basisschool in de straat waar ik woonde. [De school was in haar tweede jaar en had nog geen eigen gebouw.] De basisschool had toen geen (hulp)sinterklaas. Desgevraagd ging ik als (toen nog piepjonge) Sint de klassen rond. Er werd voor me gezongen. Ik kreeg tekeningen en zag wensenlijstjes voorbijkomen. Omdat mijn leslokaal aan het schoolplein van de basschool grensde konden de leerlingen in hun pauze mij zien staan. Ze (die niet meer geloofden) herkenden me aan mijn schoenen! Ha die Sinterklaas riepen ze. Nu is het 47 jaar later. Een vriendin van me wist dat er naar een Sint gezocht werd op de KWA. Ze vroegen me om op de twee scholen in het nieuwe schoolgebouw als goedheiligman langs te komen. Natuurlijk doe ik dat. Ik heb er in elk geval nu wel de leeftijd voor. Weet nog niet of het doorgaat door eventuele nieuwe corona maatregels. Maar vanavond wordt de outfit gepast en het programma besproken. We worden op een platte boerenkar naar school gereden. Als het maar niet te hard waait.

In de tussenliggende jaren heb ik in mijn lessen een reputatie opgebouwd als hoofdpiet die Pietenexamens afneemt voor hoger geschoolde Pieten. In 1977 ontwierp ik de eerste versie. Een individuele test met 8 wiskundige vragen in een sinterklaassausje gegoten. Ik zette de tafeltjes van te voren in een so-opstelling met een lijntjes- en een ruitjesblad erop. “Maar meneer het is vandaag 5 december, dan kunt u toch geen overhoring geven.” riepen ze. Intussen verdween ik even naar de gang. Onder een trap of in een opbergkast kleedde ik me gauw om tot Piet. Cape, kraag, zwarte pruik, muts met veer en glanzende zwarte handschoenen. Met een grote envelop, een map (met de examenopgaven) en een sloop vol kruidnoten betrad ik na hard bonzen op de deur weer het lokaal. Volop hilariteit dus. Ik las de brief uit de envelop voor met de regels van het spel. Bij elke goed beantwoorde vraag krijgt de leerling 5 pepernoten! Omdat ik soms een klas had die ik daarvoor in een lager jaar had maakte ik meer versies van Pietenexamens. Een groepsexamen voor de Eerste Veer. Ik startte met het laten schrijven van een gedicht van 8 tot 12 regels over een wiskundig ding. De beste verdiende een chocoladeletter.

Welke vragen had ik zoal?
– Eentje over hoeveel handschoenen je moet pakken als je in het donker uit een doos met 3 paar zeker een compleet paar wilt hebben. Dit antwoord moet worden opgeschreven. Niet door de klas heen geroepen!
– Een vlekkensom met een rekening van zakken pepernoten, taaipoppen en chocoladebeesten.
– Berekenen van de lengte van een ladder om op het dak te kunnen komen.
– Op hoeveel manieren je de naam van het paard boven de stal kunt zetten in een driehoekpatroon.
– Het bepalen van de prijs van een chocoladeletter en een suikerhart uit twee rekeningen met alleen de totaalprijs.

– Er is een plattegrond van een dorp waarin een route gevonden moet worden waarbij Sint met zijn gevolg precies 1 keer door elke straat komt.
– Er is een opgave waarin een vierkant stuk marsepein in vier precies gelijke (qua vorm) verdeeld moet worden. Er moeten zes (van vormen) verschillende oplossingen getekend worden.
– Er is een plaatje met 3 aanzichten van een kubus met verschillende patronen op de zijkanten. Aan de hand van deze aanzichten moet het patroon worden getekend dat op de bodem van de eerste kubus staat.

Voor de Eerste Veer geef ik elk groepje een optimaliseringsvraagstuk. De winkeliersvereniging vraagt van dertig deelnemende winkels € 50 voor een bezoek van Sint aan het winkelcentrum. Voor elke nieuwe winkelier die ook meedoet wordt de inleg met € 0,50 verlaagd. Bij welk aantal nieuwe winkeliers wordt de opbrengst voor Sint maximaal?

Heb je ook al zin in een leuke les met Pietenvragen?

Als je wilt stuur ik je een voorbeeld op van zo’n test die ik jarenlang heb gegeven.
Ik ben benieuwd naar je ervaring.

Pietenblog 2023: Wiskunde bij de les – 19 – 5 december nadert snel
Vorige blog: Wiskunde bij de les – 2 – Origami
Volgende blog: Wiskunde bij de les – 4 – Hoekensom
Index: Alle Wiskunde bij de les